ارزیابی مقاومت تعدادی از لاین های لوبیا به بیماری سوختگی معمولی و بررسی تعامل rhizobium leguminosarum bv. phaseoli با این بیماری

بیماری سوختگی معمولی لوبیا common bacterial blight (cbb) ناشی از باکتری xanthomonas axonopodis pv. phaseoli (smith) vauterin et al., 1995 (xap) یکی از مهم ترین بیماریهای لوبیا (phaseolus vulgaris l.) در مناطق گرم و نیمه گرم می باشد. بهترین روش مدیریت این بیماری استفاده از ارقام مقاوم، استفاده از بذور عاری از باکتری و رعایت بهداشت زراعی می باشد. از طرف دیگر لوبیا توانایی ایجاد رابطه ی همزیستی با باکتریrhizobium leguminosarum bv. phaseoli و تثبیت ازت آزاد موجود در خاک را دارد. اخیرا ثابت شده است که باکتریهای ریزوبیوم در کنار تثبیت ازت برای گیاه، توانایی افزایش میزان مقاومت بقولات به عوامل بیماریزا را نیز دارند. در گیاه لوبیا نیز شواهدی مبنی بر بالا رفتن سطح مقاومت عمومی گیاه در هنگام همزیستی با باکتریهای ریزوبیوم به دست آمده است. در این مطالعه، ابتدا توانایی باکتری r. leguminosarum bv. phaseoli در بهبود پارامترهای رشدی و عملکردی لوبیا در مقایسه با تیمارهای کود ازته و کود حیوانی ارزیابی شد. سپس واکنش تعداد 30 لاین در شرایط گلخانه و مزرعه نسبت به بیماری سوختگی معمولی لوبیا ارزیابی شد. بعلاوه در این تحقیق تاثیر حضور باکتریr. leguminosarum bv. phaseoli در ریشه ی لوبیا بر روند بیماری سوختگی معمولی لوبیا در رقم/لاین های حساس و متحمل در شرایط گلخانه و مزرعه ارزیابی شد. از بین ارقام و لاین های مطالعه شده در این تحقیق، سه لاین ks51103, bf13607 و bf13608 به عنوان متحمل ترین و همچنین رقم محلی خمین و لاین ks21479 به عنوان حساسترین ها نسبت به cbb شناسایی شدند. در مرحله ی بعدی دو لاین متحملbf13607 و ks51103 و دو رقم/لاین حساس محلی خمین و ks21479 انتخاب و تاثیر حضور باکتری r. leguminosarum bv. phaseoli در ریشه ی این لاین ها بر میزان توسعه ی cbb و همچنین اثر آن با تیمار کود مقایسه شد. در هر دو آزمایش گلخانه ای و مزرعه ای، تیمارهای باکتری ریزوبیوم، کود ازته و آّب (به عنوان شاهد) در ریشه به کار رفت. سوسپانسیون باکتری xap ایزوله ی araxa1 که بیماری زایی آن بر روی رقم محلی خمین ثابت شده بود، بر روی اندام های هوایی اسپری شد. در آزمایش گلخانه ای، وزن اندام-های هوایی، وزن ریشه و تعداد غلاف در گیاه و میزان بیماری در 10، 15، 20، 25 و 30 روز پس از تلقیح باکتری xap و در آزمایش مزرعه ای، تعداد غلاف در گیاه، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و میزان بیماری در 20، 35 و 50 روز پس از مایه کوبی باکتری xap اندازه گیری شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که باکتری r. leguminosarum bv. phaseoli قادر است در حد کود ازته میزان رشد گیاه و تولید گل و غلاف در آن را افزایش دهد. همچنین باکتری r. leguminosarum bv. phaseoli توانست علاوه بر تثبیت ازت در گیاه لوبیا و افزایش پارامترهای رشدی آن، میزان توسعه ی cbb را نیز در لاین های حساس و متحمل کاهش دهد. متغیر تعداد غلاف در آزمایشها و تیمارهای مختلف تغییر معنی داری از خود نشان نداد. به جز تاریخ 10 روز پس از مایه زنی در گلخانه، در تمام روزهای ثبت بیماری در گلخانه و مزرعه، میزان توسعه ی علائم بیماری در تیمار ریزوبیوم کمتر و یا مساوی با شاهد و کمتر از تیمار کود ازته بود. در روزهای انتهایی ثبت بیماری در هر دو آزمایش، میزان علائم بیماری برای تیمار کود ازته شدیدتر از تیمار ریزوبیوم بود. متغیر وزن صد دانه در آزمایش مزرعه ای، در بین تیمارهای ریزوبیوم و کود ازته اختلاف معنی داری در سطح 0/01 از خود نشان داد و این دلیل روشنی بر کمک به کاهش میزان cbb توسط r. leguminosarum bv. phaseoli است زیرا که در اثر شدت بیماری در گیاهان تیمار شده با ازت، کیفیت بذرها در این گیاهان پائین آمده و باعث کاهش وزن صد دانه شد در حالی که در گیاهان تیمار شده با ریزوبیوم، به علت پائین بودن شدت بیماری، خسارت وارد شده به بذرها کمتر بود و وزن صد دانه کمتر تحت تاثیر قرار گرفت. استفاده از باکتری r. leguminosarum bv. phaseoli در مناطق لوبیا کاری کشور با توجه به نقش آن در کاهش میزان cbb توصیه می شود.